Jakie są przyczyny szkorbutu?
Szkorbut, choroba zaliczana do awitaminoz, wynika z niedoboru witaminy C. Jest to szczególnie istotne, ponieważ człowiek nie potrafi samodzielnie syntetyzować tej witaminy. Jej obecność w diecie jest kluczowa dla wielu procesów w organizmie, takich jak regulacja pracy leukocytów, poprawa elastyczności naczyń krwionośnych, przyspieszenie gojenia ran, opóźnianie starzenia się skóry, obniżanie ciśnienia krwi oraz produkcja kolagenu.
Warto dodać, że do rozwoju szkorbutu przyczyniają się nie tylko niedobory w diecie, ale także różne schorzenia utrudniające wchłanianie witaminy C. Należą do nich choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna), zaburzenia metaboliczne czy przewlekły alkoholizm. Ponadto, niektóre leki – jak kortykosteroidy czy aspiryna – mogą zwiększać zapotrzebowanie organizmu na witaminę C, co również sprzyja rozwojowi tej choroby.
Choć jest to schorzenie rzadkie w krajach rozwiniętych, wciąż pojawia się u osób prowadzących dietę ubogą w witaminę C. Dotyka szczególnie grupy narażone na niedożywienie lub zaniedbania żywieniowe, takie jak osoby starsze, pacjenci z chorobami układu pokarmowego, osoby w kryzysie bezdomności czy nawet dzieci, których dieta jest zdominowana przez wysoko przetworzoną żywność. Paradoksalnie, w świecie pełnym diet eliminacyjnych, trendów żywieniowych i fast foodów, niedobory witamin mogą prowadzić do powrotu tej niemal zapomnianej choroby.
Szkorbut jest szczególnie niebezpieczny dla niemowląt i małych dzieci, ponieważ ich organizm intensywnie się rozwija i wymaga odpowiedniej podaży składników odżywczych. Niedobór witaminy C może prowadzić do osłabienia odporności, problemów z gojeniem ran, a nawet poważnych powikłań zdrowotnych. Warto więc zrozumieć, czym jest ta choroba, jakie są jej objawy oraz jak skutecznie jej zapobiegać, aby zadbać o zdrowie swoje i swoich bliskich.
Jakie są objawy szkorbutu?
Szkorbut manifestuje się przez szereg objawów wpływających na funkcjonowanie organizmu:
- Choroby dziąseł: krwawienie, opuchlizna, obrzęk, a w konsekwencji rozchwianie i wypadanie zębów.
- Ogólne osłabienie: zmniejszona wydolność i odporność.
- Sztywność oraz ból mięśni i stawów.
- Krwiaki i gromadzenie krwi pod skórą.
- Powolne gojenie się zranień.
Często diagnoza szkorbutu jest stawiana w gabinecie stomatologicznym z powodu problemów z zębami i dziąsłami.
W zaawansowanych przypadkach szkorbut może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niedokrwistość, infekcje wtórne oraz uszkodzenia narządów wewnętrznych. U dzieci może dojść do deformacji szkieletu i zahamowania wzrostu, co pokazuje, jak groźna jest ta choroba, jeśli zostanie zbagatelizowana.
Jak przebiega leczenie szkorbutu?
Leczenie szkorbutu polega na szybkim zwiększeniu poziomu witaminy C w organizmie, zarówno przez suplementację, jak i zbilansowaną dietę bogatą w tę witaminę. Do produktów zalecanych w takiej diecie należą: cytrusy, ziemniaki, brokuły, szpinak, marchew, pomidory, kiwi, czarna porzeczka i truskawki. Tylko kompleksowe podejście pozwala na skuteczną walkę z chorobą.
Należy pamiętać, że nadmiar witaminy C również może mieć negatywne skutki. Przyjmowanie bardzo dużych dawek może prowadzić do problemów żołądkowych, takich jak biegunka czy bóle brzucha, a także zwiększać ryzyko tworzenia się kamieni nerkowych. Dlatego suplementacja powinna być prowadzona rozsądnie, najlepiej po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.
Jak zapobiegać szkorbutowi?
Najlepszym sposobem na uniknięcie szkorbutu jest profilaktyka oparta na zbilansowanej diecie.
- Regularne spożywanie świeżych owoców i warzyw – codzienna porcja warzyw i owoców dostarcza niezbędnej ilości witaminy C.
- Unikanie diety opartej na wysoko przetworzonej żywności – gotowe posiłki i fast foody zawierają niewielkie ilości witamin, co sprzyja niedoborom.
- Świadomość własnych potrzeb żywieniowych – osoby narażone na zwiększone zapotrzebowanie na witaminę C, np. palacze, osoby pod dużym stresem lub chorujące przewlekle, powinny szczególnie dbać o jej prawidłowy poziom.
Warto też zwrócić uwagę na przechowywanie produktów bogatych w witaminę C. Jest ona bardzo wrażliwa na działanie światła, tlenu i wysokiej temperatury. Dlatego najlepiej spożywać warzywa i owoce na surowo lub gotować je na parze, aby zminimalizować utratę składników odżywczych.
